Lefse is een traditioneel zacht Noors platbrood. Het wordt gemaakt van bloem en kan onder andere aardappelpuree, boter, melk, room of reuzel bevatten. Het brood wordt gebakken op een grote, platte bakplaat. Voor het bereiden van lefse worden speciale gereedschappen gebruikt, zoals een aardappelpers, lange houten draaistokken en speciale deegrollers met diepe groeven.
Lefse kan op verschillende manieren op smaak worden belegd. De meest gebruikelijke manier is met boter en suiker, maar kaneel, jam, raspberries komen ook veel voor. Lefse wordt vaak gegeten in combinatie met vis, als een soort wrap.
De dikte, smaak en samenstelling van Lefse verschilt per regio:
Tynnlefse is een dunne variant uit het midden van Noorwegen, opgerold met boter, suiker en kaneel (of met boter en bruine suiker).
Tjukklefse of tykklefse is dikker en wordt vaak geserveerd als cake bij de koffie.
Potetlefse (aardappellefse) lijkt op tynnlefse en wordt op vergelijkbare manieren gebruikt, maar wordt gemaakt met aardappelen.
Lompe of potetkake is de kleinere versie van de aardappellefse en wordt meestal gemaakt met alleen gekookte aardappelen, bloem en zout. Het wordt vaak gebruikt als hotdogbroodje en kan gebruikt worden om worstjes in te rollen. In Noorwegen staat dit bekend als “pølse med lompe”. Op de Noorse Grondwetdag op 17 mei is het een van de meest populaire gerechten. Toppings zijn onder andere ketchup en mosterd, maar ook rauwe uien, augurk en andere soorten saus.
Møsbrømlefse is een variant die voorkomt in het Salten-district in Noord-Noorwegen. Møsbrømmen wordt gegeten met een gezoete saus gemaakt van brunost, een soort kaas, bloem en suiker. Het is klaar wanneer de møsbrømmen warm is en de boter gesmolten is.
Nordlandslefse is een dikke, kleine lefse. Gemaakt van boter, siroop, suiker, eieren en bloem. Oorspronkelijk ontwikkeld in West-Noorwegen als lekkernij voor vissers die werkten in de Lofoten-visserij.
Anislefse wordt gemaakt aan de kust van Hordaland. Het lijkt op dunne lefse maar is iets dikker en gekleurd door grote hoeveelheden hele anijszaadjes.
Hardangerlefse is een andere variant, afkomstig uit Hardanger in Noorwegen. Het wordt gemaakt van gistgerezen meel en met eierdooiers en karnemelk in plaats van aardappelen. Deze lefse wordt op hoge temperatuur gebakken (205 °C) tot ze bruin is en vervolgens gedroogd. Aangelengd met zout water wordt het binnen een uur weer brood. Dit brood (samen met gezouten vis) was basisvoedsel voor de Vikingen tijdens hun lange zeereizen.
Seterlefse uit Telemark (zie afbeelding). De naam wijst waarschijnlijk (seter is Oud-Noors voor stal, schuur) op het oude gebruik van herders en boeren om gedurende de zomer hun kuddes ver van huis te laten grazen. Zoals ook in andere beschavingen wordt hierbij gedroogd brood meegenomen dat lang houdbaar is en op elk moment weer omgetoverd tot brood, zoals bijvoorbeeld het Sardijnse pane carasau en Armeense lavash.
Zie ook: brood
